Miłość Małżeństwo Rodzina

Tata i mama mają odmienne role w wychowaniu dzieci. Owszem, są to role nawzajem się uzupełniające i czasem na pierwszy rzut oka identyczne, ale jednak, nawet w tak podstawowej rzeczy jak miłość, mama i tata pokazują różne sposoby okazywania, że kogoś się kocha.

Badania naukowe pokazują kilka podstawowych obszarów, które składają się na efektywne ojcostwo. Ojcowie mogą nie być ideałami, jednak ci, którzy dobrze radzą sobie z większością tych zadań, mogą być spokojni o przyszłość swych dzieci.

Pielęgnowanie relacji z żoną 

Podstawą dobrego ojcostwa jest bycie dobrym mężem. Ojciec, który traktuje matkę swoich dzieci z miłością, czułością i szacunkiem, uczy je spraw najważniejszych dla budowania w dorosłości szczęśliwego małżeństwa. Ludzie pochodzący z rozbitych domów czy domów, w których wciąż obserwują nierozwiązywane konflikty i towarzyszące im negatywne emocje, mają duże trudności ze zbudowaniem szczęśliwego, trwałego związku. Gdy obserwujemy przez całe dzieciństwo, na co dzień miłość, jaką okazują sobie rodzice, uczymy się tego samego. Staje się dla nas oczywiste, że tak wyglądają relacje w związku. Uczymy się też, dzięki obserwacji, niemal instynktownie, sposobu rozwiązywania konfliktów, które pojawiają się przecież w każdym domu. Dla syna jest to nauka właściwego podejścia do kobiet, ale nie tylko. Badania pokazują, że sposób, w jaki mężczyzna odnosi się do kobiet związany jest z tym, jak spostrzega samego siebie jako mężczyznę. A zatem tata uczy syna, że prawdziwa męskość polega m.in. na szacunku i czułości wobec kobiet. Dla córki jest to pokazanie pewnego standardu – tego masz prawo oczekiwać od mężczyzny, gdy będziesz szukać towarzysza życia i ojca dla swych dzieci.

Poświęcanie czasu dzieciom

„Dzieci literują <<miłość>> jako C-Z-A-S”, napisał kiedyś dr Ken Canfield i trudno nie zgodzić się z jego opinią. Gdy ojciec spędza czas z dziećmi, poznaje dobrze ich zalety i słabości, nadzieje, aspiracje, jest w stanie też wychwycić wczesne sygnały ostrzegające o problemach, w jakie dziecko może się wplątać. Pamiętajmy, że właśnie czas, jaki rodzice poświęcają swoim dzieciom, jest przez nie spostrzegany jako miara miłości. Nie chodzi przy tym, by siedzieć w jednym pokoju i oglądać razem telewizję. Wspólne uprawianie sportu czy wyprawa do biblioteki to bardziej konstruktywne propozycje. Ważna jest też wspólna zabawa. Gdy tata bawi się z dziećmi, uczy je pasji poznawania świata, a także umiejętności rozwiązywania konfliktów (powstrzymując np. dzieci od bijatyki o zabawkę). Badania pokazują z kolei, że warto wspólnie z dziećmi wykonywać prace domowe. Takie zachowania uczą poczucia odpowiedzialności za wspólnotę, jaką jest rodzina. To z kolei podnosi samoocenę, a przez uczenie wytrwałości – pozytywnie wpływa na przykład na osiągnięcia szkolne.

Okazywanie dzieciom czułości

Zwykle ojcowie są mniej wylewni w czułości niż mamy. Jest to normalne. Problem pojawia się, gdy ojciec jest emocjonalnie wycofany, a przez to postrzegany jest jako zimny, odległy, niekochający. A zatem potrzebne jest przytulanie dzieci (szczególnie małych), mówienie im, że się je kocha. Z drugiej strony bardzo cennym sposobem okazywania miłości jest zachowywanie przez ojców spokoju w sytuacji, gdy dziecko wpada w silne emocje. Ojciec, który sam zachowuje spokój, pomaga dziecku odzyskać kontrolę nad emocjami, w ten sposób ucząc dziecko, jak zachowywać się w sytuacjach krytycznych. To ważne zadanie dla mężczyzn, którzy mają sami problemy z samokontrolą. Nauczcie się panować nad swoimi emocjami, będziecie dla swych dzieci rodzajem kompasu, latarni morskiej wskazującej stały ląd w burzy uczuć. Badania pokazują, że dzieci opanowanych ojców rzadziej podejmują ryzykowne zachowania.

Prawidłowe dyscyplinowanie dzieci

Co ciekawe, ojcowie są bardziej efektywni od mam w dyscyplinowaniu synów. Być może dlatego, że mężczyznom generalnie łatwiej przyjąć krytykę od mężczyzn.

Istnieje jednak kilka podstawowych zasad, którymi ojciec musi się kierować w dyscyplinowaniu. Przede wszystkim musi mieć pod kontrolą swoje emocje i mowę ciała. Gdy ojciec krzyczy, bije dzieci czy na przykład rzuca przedmiotami, nie przynosi to pozytywnych wyników. Z jednej strony jest modelem agresywnych zachowań, z drugiej strony utrata panowania nad sobą powoduje zanikanie naturalnego szacunku, jaki dzieci czują do rodziców. Dobrym sposobem jest wypracowanie sobie z góry taktyk dyscyplinowania i konsekwentne ich stosowanie w „gorących” sytuacjach. Osobiście polecam książkę dr Guarendiego Dyscyplina na całe życie.

Być przewodnikiem w świecie dziecka

Gdy dzieci rozmawiają o matkach, zwykle mówią: „Moja mama mnie rozumie, słucha, moja mama jest kochana”. Gdy tematem rozmów jest ojciec, najczęściej padają słowa: „A mój tata uważa, a mój tata potrafi...”. Wartości przekazywane przez mamę są odbierane jako wynikające z troski o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka („zakazuje mi tego, żebym sobie krzywdy nie zrobił”), wartości przekazywane przez tatę są postrzegane jako uniwersalne. Tata jest pewnego rodzaju wyrocznią, wyznaczającą granicę obiektywnego dobra i zła. Dlatego tata ma większy wpływ na kształtowanie się systemu wartości dzieci. Potwierdzają to badania. Ojcowie, którzy wyjaśniają dorastającym córkom różnice w sposobie spostrzegania przez chłopców i dziewczyny seksualności i relacji damsko-męskich w okresie dorastania, pomagają im szanować się w sferze seksualnej i zachować czystość. Generalnie – system wartości powinien być jednym z tematów poruszanych w rozmowach z nastolatkami. Ojciec skuteczniej niż matka może też przekazać realne ostrzeżenie przed na przykład narkotykami, alkoholem itp. Tradycyjna rola ojca jako żywiciela rodziny rozmyła się. Mimo to jedno z badań pokazuje, że choć mężczyźni widzą małżeństwo jako partnerstwo równych sobie osób, jednocześnie uważają, że to mężczyzna jest ostatecznie odpowiedzialny za zapewnienie rodzinie bezpieczeństwa – także materialnego. Poczucie męskości, a zwłaszcza poczucie bycia „prawdziwym mężczyzną” zależy właśnie od tego. Badania naukowe pokazują też, że mężczyźni zatrudnieni na pełen etat są szczęśliwsi jako małżonkowie i ojcowie, niż bezrobotni, zatrudnieni na pół etatu lub zależni finansowo od żony.

Dostarczyć pozytywnych wzorców zachowań

Ojciec wzmacnia kompetencje swych dzieci. Pomaga w kształtowaniu zdrowej postawy wobec pracy, przekazuje  skuteczne nawyki pracy. Jego kierownictwo pomaga dzieciom uchwycić zależność między wysiłkiem włożonym w pracę a rezultatami. Podczas gdy mamy często i bezwarunkowo wyrażają swą miłość i chwalą dzieci, mężczyźni mają tendencję do doceniania wysiłku włożonego w pracę, chwalenia efektów. Jeżeli ojcu nie uda się przekazać dzieciom prawidłowej postawy wobec pracy, nie wyrastają z podstawowej postawy dzieciństwa – traktowania życia jako zabawy. Rezultatem jest człowiek nominalnie dorosły, mentalnie zatrzymany w późnym dzieciństwie. Dlatego ojciec powinien być w tym zakresie wzorcem – samemu przykładać się do solidnego wywiązywania z obowiązków.